26 Şubat 1992 , Hocalı Katliamı
Hocalı Katliamı her yıl 26 Şubat"ta Azerbaycan"da ve dünyanın farklı
ülkelerinde anılıyor. İnsanlık tarihinin kara lekesi olarak bilinen
Hocalı Katliamı nedir? Hocalı Katliamı"nda neler yaşandı?
Hocalı Katliamı"nın üzerinden tam 27 yıl geçti... Her yıl 26 Şubat"ta
vahşice katledilen insanlar düzenlenen anma törenleri ile yeniden
hatırlanıyor. Azerbaycan Askeri Savcılığının, Ermenilerin 26 Şubat
1992"de yaptığı Hocalı Katliamı"yla ilgili soruşturma dosyası, katliamın
dehşetini ortaya koyuyor. Katliamdan kurtulmayı başaran 2 bin 213
kişinin soruşturma dosyasındaki ifadesi, 800"den fazla ekspertiz raporu
ve diğer kaynaklardan edinilen bilgiler, Ermenilerin sadece işgalle
yetinmediğini, sivilleri toplu şekilde katlettiğini kanıtlıyor.
HOCALI KATLİAMI NEDİR?
Hocalı
Katliamı (Azerice: Xocalı soyqırımı),Karabağ Savaşı sırasında 26 Şubat
1992 tarihinde Azerbaycan"ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı
kasabasında yaşanan ve Azeri sivillerin Ermenistan"a bağlı kuvvetler
tarafından toplu şekilde öldürülmesi olayıdır.
HOCALI KATLİAMI"NDA NELER YAŞANDI?
Ermeni güçleri 1992 yılının 25 Şubatı 26 Şubat"ta bağlayan gecede bölgedeki 366. Alayın da desteği ile önce giriş ve çıkışını kapadığı Hocalı kasabasında, Azeri resmî kaynaklarına göre, 83 çocuk, 106 kadın ve 70"ten fazla yaşlı dahil olmak üzere toplam 613 sakin öldürülmüş, toplam 487 kişi ağır yaralanmıştır. 1275 kişi ise rehin alınmış ve 150 kişi ise kaybolmuştur. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde cesetlerin birçoğunun yakıldığı, gözlerinin oyulduğu, başları kesildiği görülmüştür. Hamile kadınlar ve çocukların da katliama maruz kaldığı tespit edilmiştir.
Eski ASALA eylemcilerinden Monte Melkonyan, Hocalı"ya
yakın bölgede Ermeni askeri birliklere komutanlık yapmış ve katliamdan
bir gün sonra Hocalı çevresinde gördüklerini günlüğünde anlatmıştır.
Melkonyan"ın ölümünden sonra, Markar Melkonyan kardeşinin günlüğünü
Benim Kadeşimin Yolu (My Brother"s Road) başlığıyla ABD"de çıkardığı
kitapta Hocalı Katliamı"nı şöyle tasvir ediyor :
Bir
gece önce akşam 11 civarında, 2.000 Ermeni savaşçısı, Hocalı"nın üç
tarafındaki yüksekliklerden ilerleyerek, kasaba sakinlerini doğudakı
açılışa doğru sıkıştırmışlar. 26 Şubat sabahına kadar mülteciler Dağlık
Karabağ"ın doğu yüksekliklerine ulaşmış ve aşağıdaki Azeri kenti olan
Ağdam"a doğru inmeye başlamışlar. Buradaki tepeciklerde yerleşen
sivilleri güvenli arazide takip eden Dağlık Karabağ askerleri onlara
ulaşmışlar. Mülteci kadın Reise Aslanova İnsan Hakları İzleme Örgütüne
verdiği açıklamada "Onlar sürekli ateş ediyorlardı" diye konuşmuştu.
Arabo"nun savaşçıları daha sonra uzun zaman kalçalarında taşıdıkları
bıçakları kınlarından çıkartarak bıçaklamaya başlamışlar.
Şu anda yalnız kuru çimenden esen rüzgarın sesi ıslık çalıyordu, ve ceset kokusunu uçurması için bu rüzgar henüz erkendi.
Monte
üzerinde kadınların ve çocukların kırılmış kuklalar gibi saçıldığı
çimene eğilerek "Disiplin yok" diye fısıldadı. O bu günün önemini
anlıyordu: bu gün Sumgayıt Pogromunun dördüncü yıldönümüne yaklaşıyordu.
Hocalı stratejik bir amaç olmasından başka aynı zamanda bir öç alma
eylemiydi.
Bugünkü
Ermenistan cumhurbaşkanı ve savaş süresinde Karabağ"da Ermeni güçlerine
kumandanlık yapmış Serj Sarkisyan"ın İngiliz araştırmacısı ve yazarı
Thomas De Waal"a söylediklerine göre:
Hocalıdan önce, Azerbaycanlılar bizim şaka yaptığımızı sanıyordu, Ermenilerin sivil topluma karşı el kaldırmayacaklarını sanıyorlardı. Biz bunu kırmayı başardık. Ve olay işte bu. Aynı zamanda o delikanlıların arasında Bakü"den ve Sumgayıt"tan kaçanlarında olmasını anlamalıyız.
Ermenistan Maslahatgüzar"ı Movses Abelyan, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu"na Ermenistan Dış İşleri Bakanlığı tarafından takdim ettiği mektupda, Azerbaycan"ın olayı "utanmazcasına kullandığını" söylemiştir. Abelyan, eski Azerbaycan cumhurbaşkanı Ayaz Mutallibov"un Çek gazeteci Dana Mazalova ile yaptığı ve 2 Nisan 1992"de Rusya"nın Nezavisimaya Gazeta gazetesinde yayımlanan röportaja dayanarak, sivillerin kaçışını kolaylaştırmak amacıyla Karabağ"daki Ermenilerin açmış olduğu dağ geçidinden yerli halkın kaçışının Azerbaycan Halk Cephesi militanları tarafından önlendiğini savunmuştur. Ayrıca Abelyan, Ermenilerin Azeri sivillere beyaz bayrak ile kasabayı terk etme çağrısında bulunduğunu söyleyen bir Azeri kadınının sözünden alıntı yapan İnsan Hakları İzleme Örgütü Helsinki Watch bölümünün Eylül 1992 raporuna dayanarak, gerçekten Azeri militanlarının kaçmaya çalışanları vurduğunu yazmıştır.
Daha
sonraki röportajlarda Mutallibov, Ermenileri kendi sözlerini bariz
şekilde yanlış yorumlaması gerekçesiyle suçlamış ve sadece, "Azerbaycan
Halk Cephesi Hocalı katliamının sonuçlarını kendi siyasi çıkarlarına
kullandı" diye söylediğini vurgulamıştır.
İlaveten, İnsan Hakları
İzleme Örgütü İcra Direktörü, sivil ölümlere Karabağ Ermeni güçlerinin
doğrudan sorumlu olduğunu, hem kendi raporu hem de Memorial"ın raporunun
Azeri güçlerin sivillerin kaçışını engellediğine ve sivillere ateş
açtığına dair argümanı destekleyen herhangi delilin içermediğini ifade
etmiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder